เครื่องจมูกอิเล็กทรอนิกส์ ผู้ช่วยในการตรวจคุณภาพเนื้อสัตว์แปรรูป

ในยุคสมัยที่ความปลอดภัยและคุณภาพของอาหารกลายเป็นปัจจัยสำคัญในการตัดสินใจของผู้บริโภค ผลิตภัณฑ์อาหารอย่าง “เนื้อสัตว์แปรรูป” ยิ่งกลายเป็นสิ่งที่ผู้บริโภคต้องพิจารณามากยิ่งขึ้น เพราะเป็นอาหารที่เข้าถึงการกินได้ง่าย และมาพร้อมคุณค่าทางอาหารที่สูง แต่ก็มีปัญหาการเน่าเสียได้ง่ายและรวดเร็วเช่นกัน ด้วยเหตุนี้จึงทำให้อุตสาหกรรมจำเป็นต้องหาตัวช่วยหรือเทคโนโลยีต่าง ๆ เข้ามายกมาตรฐานในการผลิตและตรวจสอบคุณภาพผลิตภัณฑ์อาหารของตัวเองให้ดียิ่งขึ้น

และในปัจจุบันที่เทคโนโลยีก้าวหน้าจนมีเครื่องมือที่เรียกว่า “เครื่องจมูกอิเล็กทรอนิกส์ / Electronic Nose (E-nose)” เครื่องมือที่สามารถตรวจจับกลิ่นและสารเคมีในอากาศได้เหมือนจมูกของคนเราจริง ๆ ที่จะมาทำให้คุณรู้ได้ทันทีว่าเนื้อสัตว์ในแต่ละชิ้นมีคุณภาพหรือไม่ และมีความปลอดภัยมากน้อยเพียงใดก่อนนำมาแปรรูป ถ้าหากคุณสงสัยว่าเครื่องจมูกอิเล็กทรอนิกส์ (E-nose) นี้ทำงานอย่างไร และมันช่วยยกมาตรฐานในการผลิตและตรวจสอบคุณภาพอาหารได้อย่างไรบ้าง มาติดตามผ่านบทความนี้กันได้เลย

เครื่องจมูกอิเล็กทรอนิกส์คืออะไร?

เครื่องจมูกอิเล็กทรอนิกส์ / Electronic Nose (E-nose) เป็นอุปกรณ์ที่ใช้ในการตรวจจับและวิเคราะห์ “กลิ่น” และสารประกอบต่าง ๆ ในอากาศ โดยผ่านการจำลองการทำงานของจมูกมนุษย์ผ่านเซนเซอร์หลายชนิด โดยตัวเซนเซอร์เหล่านี้จะสามารถตรวจจับกลิ่น หรือสารเคมีที่ระเหยออกมาจากวัตถุต่าง ๆ ได้ เช่น เนื้อสัตว์แปรรูป เนื้อสัตว์ กาแฟ อาหารกระป๋อง และแม้กระทั่งอากาศที่ลอยทั่วไป

โดยตัวเครื่อง E-nose จะแปรค่า “กลิ่น” ที่ไม่สามารถวัดค่าได้ ออกมาเป็นค่าข้อมูลที่เป็นวัดได้อย่างชัดเจน เพื่อให้คนนำข้อมูลเหล่านี้ไปสื่อสารผ่านระบบดิจิทัล หรือนำไปใช้ในการพัฒนาผลิตภัณฑ์ จนไปถึงการตรวจสอบคุณภาพของผลิตภัณฑ์ที่มีกลิ่นเข้ามาเกี่ยวข้อง

ทำไมถึงต้องใช้เครื่องจมูกอิเล็กทรอนิกส์ในการตรวจคุณภาพเนื้อสัตว์แปรรูป

รู้หรือไม่ว่าจริง ๆ แล้วจมูกของมนุษย์เราสามารถรับรู้กลิ่นได้แค่ประมาณ 100 กว่ากลิ่นเอง และในบางคนอาจจะรับรู้กลิ่นได้มากหรือน้อยกว่านั้นด้วย ในขณะที่โลกของเรามีกลิ่นมากมายหลายหมื่นชนิดที่เราไม่สามารถแยกแยะได้หมด ด้วยเหตุผลง่าย ๆ นี้เองที่ทำให้เครื่องจมูกอิเล็กทรอนิกส์ หรือ E-nose เข้ามามีบทบาทสำคัญในการช่วยตรวจคุณภาพเนื้อสัตว์แปรรูป หรือผลิตภัณฑ์อาหารต่าง ๆ ที่มีกลิ่นเข้ามาเกี่ยวข้อง ผ่านการใช้เซนเซอร์หลากหลายชนิดที่สามารถตรวจจับกลิ่น สารประกอบเคมีที่ระเหยออกมาจากเนื้อสัตว์และวัตถุดิบต่าง ๆ ทำให้มันสามารถแยกแยะกลิ่นได้มากกว่า และดีกว่าจมูกของคนเราหลายเท่า

นอกจากจะช่วยในเรื่องของการตรวจสอบคุณภาพอาหารได้อย่างแม่นยำและรวดเร็วแล้ว E-nose ยังมีความสามารถในการตรวจจับกลิ่นที่อาจบ่งบอกถึงการเน่าเสีย หรือการปนเปื้อนของสารเคมีและเชื้อโรคบนเนื้อสัตว์ได้อีกด้วย ด้วยเหตุนี้จึงทำให้ผู้ผลิต และอุตสาหกรรมอาหารสามารถตรวจสอบคุณภาพของเนื้อสัตว์และวัตถุดิบต่าง ๆ ได้ในทุกขั้นตอน ตั้งแต่การรับวัตถุดิบ การคัดสรร กระบวนการผลิต จนไปถึงการตรวจสอบผลิตภัณฑ์อาหารสำเร็จรูปก่อนส่งออกสู่ตลาด ซึ่งช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดปัญหาคุณภาพและความปลอดภัยที่อาจส่งผลกระทบต่อผู้บริโภคด้วย

ยิ่งไปกว่านั้น การใช้เครื่องจมูกอิเล็กทรอนิกส์ (E-nose) ยังช่วยประหยัดเวลาและต้นทุนในการตรวจสอบคุณภาพ เมื่อเทียบกับวิธีการตรวจกลิ่นแบบดั้งเดิมที่ต้องใช้เวลานานและได้ผลวัดกลิ่นที่ไม่แน่นอน การใช้ E-nose ทำให้กระบวนการตรวจสอบเป็นไปได้อย่างราบรื่น และลดค่าใช้จ่ายได้อย่างมาก ซึ่งนับว่าเป็นผลดีต่อธุรกิจได้ในระยะยาว

กล่าวให้เข้าใจได้ง่าย ๆ เลยว่า การใช้เครื่องจมูกอิเล็กทรอนิกส์ (E-nose) ในการตรวจสอบคุณภาพเนื้อสัตว์แปรรูป และผลิตภัณฑ์อาหารต่าง ๆ ไม่เพียงแต่ช่วยให้ผู้ผลิตมั่นใจในคุณภาพและความปลอดภัยของผลิตภัณฑ์ที่ออกสู่ตลาดเท่านั้น แต่ยังเป็นส่วนสำคัญที่ช่วยเพิ่มความมั่นใจให้กับผู้บริโภคในการเลือกซื้อและบริโภคอาหารที่ปลอดภัยและมีคุณภาพมากยิ่งขึ้น

การทำงานของเครื่องจมูกอิเล็กทรอนิกส์ในการตรวจคุณภาพเนื้อสัตว์แปรรูป

เครื่องจมูกอิเล็กทรอนิกส์ หรือ E-nose ทำงานโดยใช้เซนเซอร์หลากหลายชนิดในการตรวจจับกลิ่นและสารประกอบเคมีในอากาศที่ระเหยออกมาจากเนื้อสัตว์แปรรูได้ ซึ่งมีขั้นตอนการทำงานหลัก ๆ ดังนี้

1. การตรวจจับกลิ่น: เมื่อนำวัตถุดิบต่าง ๆ อย่าง เนื้อสัตว์แปรรูปมาตรวจวัดกลิ่นกับเครื่องจมูกอิเล็กทรอนิกส์ (E-nose) เซนเซอร์ที่อยู่ในเครื่องจะทำหน้าที่ในการตรวจจับกลิ่น และสารประกอบเคมีต่าง ๆ ที่ระเหยออกมาได้ทันที
2. การประมวลผลกลิ่น: เมื่อเซนเซอร์ตรวจจับกลิ่นหรือสารเคมีที่ระเหยออกมาจากเนื้อสัตว์ได้แล้ว สัญญาณไฟฟ้าจากเซนเซอร์จะถูกส่งไปยังระบบประมวลผล โดยสัญญาณเหล่านี้จะแตกต่างกันไปตามชนิดและความเข้มข้นของกลิ่น หรือสารเคมีที่ตรวจพบ
3. แสดงผลลัพธ์: เมื่อระบบประมวลผลนำสัญญาณมาวิเคราะห์ จะเปรียบเทียบกับฐานข้อมูลกลิ่นและสารเคมีต่าง ๆ ที่มีอยู่ไว้ เพื่อระบุชนิดและความเข้มข้นของกลิ่นหรือสารเคมีที่ตรวจพบ และแสดงผลในรูปแบบที่เข้าใจได้ง่าย เช่น กราฟหรือตัวเลข เพื่อให้ผู้ใช้งานทราบถึงคุณภาพของเนื้อสัตว์แปรรูปว่ามีกลิ่นหรือสารเคมีแบบใดอยู่

อธิบายแบบนี้อาจเห็นภาพตัวอย่างการใช้งานเครื่องจมูกอิเล็กทรอนิกส์ (E-nose) ในการตรวจคุณภาพเนื้อสัตว์แปรรูปได้ไม่ชัดเจนมากนัก มาลองดูตัวอย่างการใช้งานที่พบเห็นได้บ่อย ดังนี้

ตัวอย่างที่ 1 การตรวจสอบการเน่าเสียของเนื้อสัตว์: เมื่อผู้ผลิตต้องการจะตรวจสอบว่าเนื้อสัตว์แปรรูปที่ผลิตออกมามีการเน่าเสียหรือไม่ สามารถใช้ E-nose ในการตรวจจับกลิ่นที่เกิดจากการสลายตัวของโปรตีนในเนื้อสัตว์ได้ ซึ่งอาจปล่อยก๊าซแอมโมเนียหรือสารประกอบซัลเฟอร์ออกมา โดยเซนเซอร์ใน E-nose จะตรวจจับกลิ่นเหล่านี้และส่งข้อมูลไปยังระบบประมวลผล หากพบว่ามีสารประกอบที่บ่งชี้ถึงการเน่าเสีย ระบบจะแสดงผลทันทีว่า มีกลิ่นหรือสารเคมีที่บ่งบอกถึงการเน่าเสียเกิดขึ้น

ตัวอย่างที่ 2 การตรวจการปนเปื้อนของสารเคมีบนเนื้อสัตว์: ในขั้นตอนกระบวนการผลิตเนื้อสัตว์แปรรูป ผู้ผลิตอาจต้องทำการตรวจว่ามีสารเคมีที่เป็นอันตรายปนเปื้อนอยู่ในเนื้อสัตว์หรือไม่ เช่น สารกันบูด หรือสารเร่งเนื้อต่าง ๆ ที่ส่งผลเสียต่อร่างกายของมนุษย์เรา โดยเครื่อง E-nose สามารถตรวจจับสารเคมีเหล่านี้โดยการตรวจวัดกลิ่น และสารประกอบที่ระเหยออกมา หากพบว่าสารเคมีเหล่านี้เกินค่ามาตรฐานที่กำหนด ระบบจะทำการแสดงข้อมูลและแจ้งเตือนให้ผู้ผลิตทราบได้ทันที ว่าเนื้อสัตว์ดังกล่าวมีการปนเปื้อนของสารเคมีที่เป็นอันตราย

ประโยชน์ของการใช้เครื่องจมูกอิเล็กทรอนิกส์กับเนื้อสัตว์แปรรูป

การใช้เครื่องจมูกอิเล็กทรอนิกส์ หรือ E-nose ในการตรวจคุณภาพผลิตภัณฑ์อาหารและมีประโยชน์อย่างมากต่ออุตสาหกรรมอาหาร โดยประโยชน์ที่ได้จากการใช้เครื่องจมูกอิเล็กทรอนิกส์กับเนื้อสัตว์แปรรูป มีดังนี้

1. การตรวจสอบคุณภาพอาหารได้อย่างแม่นยำ
   เครื่องจมูกอิเล็กทรอนิกส์ หรือ E-nose สามารถตรวจจับกลิ่นและสารเคมีได้ดีกว่าจมูกของคนเรา ทำให้ระบุต้นตอของปัญหาได้อย่างแม่นยำว่ามีสารเคมีอะไรอยู่บนเนื้อสัตว์บ้าง รวมไปถึงมีการเน่าเสียบนเนื้อสัตว์หรือไม่ ก่อนนำไปเข้าสู่กระบวนการผลิตในขั้นตอนถัดไป
2. ลดความเสี่ยงในการปนเปื้อน และเพิ่มความปลอดภัยของอาหาร
   ในทุกขั้นตอนกระบวนการผลิตเนื้อสัตว์แปรรูป เราสามารถใช้ E-nose ในการตรวจจับกลิ่น หรือสารที่บอกว่าเนื้อสัตว์มีการปนเปื้อนเชื้อโรคหรือสารเคมีที่เป็นอันตรายได้ ถ้าหากพบว่ามีจริง ผู้ผลิตก็สามารถรู้และเข้ามาแก้ไขปัญหานี้ได้อย่างทันที ทำให้อาหารที่ผลิตออกมามีความปลอดภัยได้มากขึ้น
3. ประหยัดเวลาและค่าใช้จ่าย
   ผลพลอยได้เพิ่มเติมจากการใช้ E-nose ในการตรวจคุณภาพของเนื้อสัตว์ เพราะเครื่องมือตัวนี้สามารถวิเคราะห์และแสดงผลได้อย่างรวดเร็วและแม่นยำ เมื่อเทียบกับการตรวจกลิ่นแบบดั้งเดิมที่มีการใช้เวลาและทรัพยากรมาก
4. เพิ่มความมั่นใจให้กับผู้บริโภค
   การใช้ E-nose ไม่เพียงแค่ช่วยเรื่องการตรวจสอบคุณภาพของเนื้อสัตว์แปรรูปต่าง ๆ เท่านั้น แต่ยังช่วยให้ผู้บริโภคมีความมั่นใจได้ว่าผลิตภัณฑ์อาหารที่ซื้อไปนั้นมีคุณภาพและความปลอดภัยอย่างแน่นอน ซึ่งช่วยเพิ่มความน่าเชื่อถือให้กับแบรนด์ได้อย่างแน่นอน
5. สนับสนุนการพัฒนาอุตสาหกรรมอาหารให้ก้าวไปข้างหน้า
   การนำ E-nose มาใช้ในอุตสาหกรรมอาหารช่วยยกระดับมาตรฐานคุณภาพและความปลอดภัยให้กับผลิตภัณฑ์อาหารต่าง ๆ ให้ดีมากยิ่งขึ้น นอกจากนี้ยังสามารถนำข้อมูลที่ได้การใช้ E-nose มาวิจัยและพัฒนาผลิตภัณฑ์อาหารแปรรูปใหม่ ๆ ได้อีกด้วย ทำให้อุตสาหกรรมอาหารเติบโตขึ้นไปอีกขั้นได้

บทสรุป

การนำเครื่องจมูกอิเล็กทรอนิกส์ (E-nose) มาเป็นผู้ช่วยในการตรวจคุณภาพเนื้อสัตว์แปรรูป ในอุตสาหกรรมอาหารถือว่าเป็นการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญ ในการช่วยเพิ่มคุณภาพและความปลอดภัยในผลิตภัณฑ์อาหารแปรรูปให้กับผู้บริโภค เพราะเครื่องมือตัวนี้สามารถตรวจจับกลิ่น / สารเคมี ระบุปัญหาได้อย่างรวดเร็วตั้งแต่กระบวนการก่อนการผลิต จนไปถึงกระบวนการผลิตนำเข้าสู่ตลาด ทำให้ผู้ผลิตสามารถแก้ปัญหาได้อย่างรวดเร็ว และนำผลิตภัณฑ์อาหารเข้าสู่ตลาดได้อย่างมีคุณภาพ

นอกจากนี้การนำ E-nose ไปใช้ในอุตสาหกรรมอื่น ๆ นอกเหนือจากตรวจคุณภาพเนื้อสัตว์ก็เป็นแนวคิดที่น่าสนใจไม่น้อย เช่น ในอุตสาหกรรมเครื่องดื่ม เครื่องมือตัวนี้สามารถตรวจสอบคุณภาพและความสดของวัตถุดิบหรือผลิตภัณฑ์เครื่องดื่มปรุงแต่งกลิ่นได้อย่างแม่นยำ หรือในอุตสาหกรรมน้ำหอมเอง เครื่องมือตัวนี้ก็สามารถแยกแยะ ตรวจสอบ วัดค่ากลิ่นได้อย่างละเอียด ทำให้สามารถควบคุมการผลิต พร้อมทั้งวิจัยและพัฒนาผลิตภัณฑ์น้ำหอมให้ดีขึ้นได้ด้วยเช่นกัน

สรุปให้เข้าใจได้ง่าย ๆ เลยว่า การใช้เครื่องจมูกอิเล็กทรอนิกส์ (E-nose) เป็นการลงทุนที่น่าสนใจและคุ้มค่าไม่น้อย เพราะมีประโยชน์ที่หลากหลายทั้งในอุตสาหกรรมอาหาร และอุตสาหกรรมอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง ไม่เพียงแค่ช่วยเพิ่มคุณภาพและความปลอดภัยของผลิตภัณฑ์ให้ดียิ่งขึ้นเท่านั้น แต่ยังเป็นตัวช่วยในการพัฒนาผลิตภัณฑ์ให้มีคุณภาพที่ดีได้ยิ่งกว่าเดิมอีกด้วย